Kitabeler, duvar yazıları ve taşlara kazınmış bir medeniyetin izleri
Asırlardır İstanbul’un kalbi olan Eyüpsultan, yalnızca bir ziyaretgâh değil; taşlarına kazınmış ayetler, kitabeler ve duvar yazılarıyla maneviyatın kelimelerle vücut bulduğu bir kültür hazinesidir. Ancak Arapça ve Osmanlıca’ya olan yabancılığımız, bu kadim sözleri sessizliğe mahkûm ediyor.
FARUK ÇELİK
Eyüpsultan’ın Manevi Haritası
Eyüpsultan, adını Peygamber Efendimiz Hz. Muhammed’i Medine’de yedi ay evinde misafir eden sahabe Ebu Eyyub El-Ensari’den alır. Hicret’in ardından İslam ordularının birçok seferine katılan bu büyük sahabe, 90’lı yaşlarında ikinci İstanbul kuşatmasında şehit düşmüş ve vasiyeti gereği surların dibine defnedilmiştir.
Akşemsettin’in keşfi ve Fatih Sultan Mehmet’in inşa ettirdiği külliye, Eyüp’ü manevi bir merkez hâline getirirken, Osmanlı padişahları da tahta çıkış merasimlerinde Eyüp Sultan Türbesi’nde kılıç kuşanarak geleneği sürdürmüşlerdir.
Kitabeler ve Duvar Yazıları
Eyüpsultan, yalnızca tarihî kimliğiyle değil, mimarisine işlenmiş anlam katmanlarıyla da dikkat çeker. Cami, türbe, medrese, çeşme gibi yapıların üzerindeki kitabeler, Kur’an’dan ayetler ve manidar ifadelerle ziyaretçileri manevi bir yolculuğa çıkarır.
Bugün Eyüpsultan’a Anadolu’nun ve dünyanın dört bir yanından ziyaretçiler gelse de Arapça ve Osmanlıca okur yazarlığının azalması, bu kitabelerin anlamının kavranmasını zorlaştırıyor. Oysa medeniyetimizin dili yalnızca dünyayı değil, ahireti de kuşatır.
Duvarların Konuşan Dili
Eyüpsultan Camii çevresinde yer alan çeşmelerde ve yapılarda sıkça karşılaşılan ayetlerden bazıları, ziyaretin anlamını katbekat artırıyor. İşte bazı örnekler:
- “Ve cealnâ minel-mâi külle şeyin hayy.” (Enbiya, 30)
Hayatı olan her şeyi sudan yarattık. - “Ve sekâhum rabbuhum şarâben tahûrâ.” (İnsan, 21)
Rab’leri onlara tertemiz bir içecek içirecektir. - “Aynen yeşrabu bihâl mukarrabûn.” (Mutaffifin, 28)
Bir pınar ki, Allah’a yakın olanlar ondan içerler. - “Udhulûhâ bi selâmin âminîn.” (Hicr, 46)
Oraya güven içinde, esenlikle girin.
Bu yazılar, sadece estetik bir süsleme değil; aynı zamanda ziyaretçiye verilen birer mesaj, manevi bir rehberdir.
Dil, Dikkat ve Derinlik
Eyüpsultan’daki kitabeleri anlamak, sadece bir tarihi öğrenmek değil; aynı zamanda o dönemin düşünce dünyasına, inanç sistemine ve estetik anlayışına bir kapı aralamaktır. İlk bakışta sadece taş üzerine yazılmış birer yazı gibi görünen bu ifadeler, aslında birer boyut kapısıdır — kalpten zihne, maddeden manaya açılan.
Ziyaretçilerin bu kitabelere anlamlarını bilerek ve hissederek bakması, mekânın taşıdığı manevî derinliği daha güçlü şekilde hissetmelerini sağlayacaktır.
