

Veteriner Hekim Tarık Doğan
Birlikte yaşadığımız dostlarımızın hayatlarını sağlıklı şekilde devam ettirmeleri ve onların risk faktörü olan çok sayıdaki hastalıktan korunmaları için aşılanmaları gereklidir. Ayrıca aşılar, hastalıkların hayvandan hayvana ya da hayvanlardan insana bulaşmasını engellemek için de çok önemlidir. Aşılar, hastalıkların yayılmasını önlemenin yanı sıra hastada şekillenebilecek problemlerin ortaya çıkışını ve sonrasında oluşabilecek tedavi masraflarını azaltır.
Yeni doğmuş yavrularda bağışıklık sistemi tam gelişmediğinden infeksiyöz hastalıklara yatkınlık daha fazladır. Yavrular anneden kolostrum (ilk süt ya da ağız sütü) aldıklarında onları hastalıklardan koruyan bağışıklık maddelerini yani antikorları (maternal antikorlar) alırlar. Yavruları ilk haftalarda güçlü bir şekilde koruyan bu maternal antikorların koruyuculuğu, 8-12 hafta sürer ve daha sonra kaybolur. Bunun yanında, anneden alınan maternal antikorlar yavru kedi ya da köpeğin aşılara karşı verdiği bağışıklığı etkiler ve aşılara karşı oluşacak bağışıklık tam olarak şekillenemez. Bu nedenle son aşı uygulamasının, maternal antikorların etkisinin kaybolduğu zaman olan 16. haftada yapılması önerilir. Bu süreçte maternal antikorların doğal koruma görevini düzenli uygulanan bir aşı programı ile sağlanan aktif bağışıklık üstlenir ve hayvanları ölümcül infeksiyonlardan korur. Eğer yavrulara uygulanan aşılardan bir tanesi yani yavruluk dönemi uygulanan son aşı 16. haftada yapılmaz ise yavrular ölümcül infeksiyonlara karşı korunamaz.
Kedi ve köpeklere yapılması gereken aşılar, Dünya Küçük Hayvan Veteriner Hekimliği Derneği Aşı Rehberi Grubu tarafından açıklanmıştır. Bu aşılar; mutlaka yapılması gerekli (core) aşılar, ülkeden ülkeye, bölgeden bölgeye değişebilen (non-core) aşılar ve son olarak da önerilmeyen aşılardır.
- Core aşılar, hayvan sağlığını tehdit eden ve bazıları zoonotik karakterli olan hastalıkların aşılarıdır.
- Non-core aşılar, hayvanın bulunduğu bölgede risk oluşturabilen, mortalitesi düşük olan hastalıklar için yapılan aşılardır. Bu tip aşılar; hayvanın yaşı, yaşam şekli ve diğer kediler ve köpeklerle olan ilişkisi göz önünde bulundurularak yapılır.
- Önerilmeyen aşılar ise yapılan çalışmalarla uygulanmalarının gerekli olmadığı kanıtlanmış aşılardır (örneğin kanin enterik korona virüs aşısı). Aşı programının oluşturulmasında dikkate alınması gereken çok sayıda faktör vardır. Bu nedenle aşı programı, belirli standartları koruyarak veteriner hekim tarafından, yavruların orijin, yaşam ortamları (ev, barınak, sokak gibi), sağlık durumları ve anneden gelen bağışıklıkları dikkate alınarak bireye özgün olarak düzenlenir. Kedi ve köpek sahipleri hayvanları için düzenlenen bu programa uymak zorundadır. Uyulmadığında ciddi sağlık problemleri oluşur.
AŞI UYGULAMASIYLA İLİŞKİLİ DİKKAT EDİLECEK NOKTALAR
- Minik dostumuzun aşı programı 6. haftadan itibaren başlatılmalıdır.
- Antiparaziter (iç parazit) uygulamaların aşıdan önce yapılmış olması gerekir.
- Aşı uygulanmasından önce detaylı fiziksel muayenenin yapılmış olması önemlidir.
- Aileye yeni katılan kedi veya köpeğinizi bekletmeksizin ve dışarıda dolaştırmadan hekiminize götürün. Hekiminiz, onun durumunu ayrıntıyla değerlendirerek ideal olan aşı takvimini oluşturacaktır.
- Ateş, halsizlik, öksürük, ishal vb. klinik belirtilerinden biri veya birkaçı mevcutsa kesinlikle aşı uygulanmaması gerekir. Bu durumda veteriner hekiminizin öngördüğü analizler (tam kan analizi, kan serumu biyokimyası, dışkı analizi, viral hastalık tanı testleri) yapılarak gerekli tedavi başlatılır ve iyileşmeyi takiben hekiminiz aşı takvimini yeniden düzenler. Bu dönemde yavruların dışarıda dolaşmalarına izin verilmez.
- Farklı yollar veya farklı anatomik bölgeler kullanarak çift aşı yapılabilir.
- Aşıları uygularken aşılar arasında 2-4 hafta olması önerilir.
- Yavru kediler ve köpeklerde maternal immunite (anneden gelen bağışıklık) 16. haftada kaybolur. Bu haftada son bir dozun uygulanması ve son aşı dozunu takiben bir yıl sonra yapılan aşıların tekrarlarının uygulanması önerilir. Yavrulara uygulanan 16. hafta aşısı hastalıklara karşı yeterli bağışıklık oluşması için çok önemlidir.
- Aşının yapıldığı gün strese neden olabilecek durumlardan kaçınılması önerilir, banyo yaptırılması önerilmez. Dışarıda dolaşmasına izin verilmez.
- Erken sosyalizasyon davranışsal gelişimleri için son derece önemlidir. Ancak aşı protokolleri tamamlanmamış yavruların sadece sınırlı alanlarda sağlıklı oldukları ve aşı protokollerinin uygulandığı bilinen köpeklerle temas etmeleri, bunun dışında evde olmaları önerilir.
- Aşı programı aksatılmadan uygulanmalıdır. Aşı programında oluşacak 4 haftadan uzun bir ara yeterli bağışıklığın oluşumunu engeller.
- Aşıların saklanma ve taşınma koşulları oldukça önemlidir ve hem veteriner hekim hem hayvan sahibi tarafından dikkatle izlenmelidir. Saklama koşulları bilinmeyen aşıların uygulanması, kediniz veya köpeğinizde yeterli bağışıklığın oluşmasına engel olur. Bu nedenle aşıların veteriner hekimler tarafından klinikte yapılması gereklidir. Saklama koşulları bilinmeyen aşıların uygulanması yetersiz bağışıklık oluşumuna neden olur ve hayvanlar infeksiyona yakalanır.
- Hekiminiz, sizi aşı uygulamasını takiben, nadiren de olsa görülebilecek bazı belirtiler konusunda uyarır. Aşı uygulanmasını takiben kaşıntı, gözlerde yaşarma, kızarıklık, yüzde şişme gibi belirtiler şekillendiğinde zaman kaybetmeksizin hekiminize mümkünse en yakın kliniğe başvurmanız gerekir. İnsanlarda olduğu gibi kediler ve köpeklerde de duyarlı bireylerde aşı alerjisi gelişebilir.
- Aşılar genellikle deri altı uygulanır ve enjeksiyona bağlı olarak gelişen komplikasyonlar nadirdir. Aşı bölgesinde bazen reaksiyon olarak şişkinlik görülebilir.
- İmmunosupresif (bağışıklık baskılayıcı) tedavi/kemoterapi alan hastalara aşı uygulanması önerilmez.
- Kuduz aşısı hem kedilerde hem de köpeklerde 3 aylıktan itibaren yapılır ve komplikasyon şekillenmemesi için daha küçük hayvanlara yapılması önerilmez.
Tüm bu veriler ışığında veteriner hekiminiz, kediniz veya köpeğiniz için en uygun aşı programını oluşturur. Kural ve önerileri aksatmamanız ve aşı programına uymanız kediniz veya köpeğinizin sağlıklı bir yaşam sürdürebilmesi için önemli bir koşuldur.
VETTOWN VETERİNER KLİNİĞİ
Göktürk Merkez Mah. Hacı Ahmet Cad. No: 3/C Eyüpsultan /İST.
0212 322 38 39
0530 322 00 79
info@vettown.com.tr
www.vettown.com.tr